Współczesna medycyna wciąż boryka się z wielkimi problemami jeśli chodzi o choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera, Parkinsona czy stwardnienie rozsiane. Nie ma możliwości wyleczenia choroby – istnieją jedynie metody leczenia, które spowalniają jej postęp.
Jednak międzynarodowe projekty badawcze dostarczają obecnie wskazówek, że niektóre kannabinoidy mogą mieć działanie neuroprotekcyjne. W szczególności obiecująca jest kombinacja CBD, CBG i CBC. To, co obecnie testowane jest w laboratorium, może w przyszłości istotnie poszerzyć spektrum terapeutyczne w przypadku chorób, dla których dotychczasowe opcje były ograniczone.
Co Oznacza Działanie Neuroprotekcyjne?
Neuroprotekcja to zdolność substancji do ochrony komórek nerwowych przed uszkodzeniem lub śmiercią, niezależnie od tego, czy jest to spowodowane procesami zapalnymi, stresem oksydacyjnym, narażeniem na działanie toksyn czy zmianami metabolicznymi. Wiele chorób neurologicznych, w tym choroba Alzheimera, Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne (ALS) i stwardnienie rozsiane (SM), charakteryzuje się takimi mechanizmami.
Kannabinoidy takie jak kannabidiol (CBD), kannabigerol (CBG) i kannabichromen (CBC) oddziałują nie tylko na układ endokannabinoidowy, ale także na mediatory stanu zapalnego, enzymy antyoksydacyjne i komórkowe reakcje na stres – kluczowe punkty w neurodegeneracji.
CBD: Hamuje Stany Zapalne i Działa Antyoksydacyjnie
Wiele badań wykazało, że CBD ma działanie przeciwzapalne i może wykazywać działanie neuroprotekcyjne w modelach zwierzęcych z objawami podobnymi do choroby Alzheimera lub Parkinsona. W ten sposób CBD zmniejsza uwalnianie prozapalnych cytokin i hamuje aktywację mikrogleju – komórek odpornościowych w mózgu, które odgrywają kluczową rolę w przewlekłych stanach zapalnych.
Ponadto CBD działa jako przeciwutleniacz i chroni komórki nerwowe przed atakiem wolnych rodników. Te właściwości sprawiają, że kannabidiol jest idealnym kandydatem w początkowej fazie procesów neurodegeneracyjnych, w których stres oksydacyjny odgrywa kluczową rolę.
CBG: „Matczyny” Kannabinoid o Potencjale Terapeutycznym
CBG, czyli tzw. „matka wszystkich kannabinoidów”, jest przetwarzany w metabolizmie rośliny na THC, CBD i CBC. W czystej postaci wykazuje słabe działanie psychoaktywne, ale przede wszystkim działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i neuroprotekcyjnie.
Prekliiniczne badanie opublikowane w 2024 roku na modelu choroby Parkinsona wykazało, że kannabigerol (CBG) opóźnia degenerację neuronów dopaminergicznych, co jest kluczowym objawem choroby Parkinsona. Ponadto, jak wynika z najnowszych badań, moduluje on określone receptory, które uczestniczą w regulacji bólu i ruchu, nie wywołując przy tym skutków ubocznych typowych dla klasycznych leków na chorobę Parkinsona.
CBC: Mniej Znany, Ale Obiecujący
Cannabichromen (CBC) nie był dotychczas tak bardzo w centrum uwagi, ale zyskuje na popularności. Wykazuje działanie stymulujące wzrost komórek macierzystych neuronów w badaniach przedklinicznych oraz wspomaga różnicowanie się komórek nerwowych. Ponadto CBC ma właściwości przeciwzapalne i – jak się przypuszcza – wzmacnia działanie innych kannabinoidów poprzez tzw. efekt otoczenia.
W szczególności w połączeniu z CBD i CBG daje to obiecujące efekty, które mogą modulować różne neuroprotekcyjne szlaki sygnałowe.
Wczesne Wykrycie Alzheimera i Demencji Kluczem Do Sukcesu
W badaniach nad chorobą Alzheimera intensywnie pracuje się obecnie nad testowaniem kannabinoidów jako uzupełniającej terapii we wczesnych stadiach. Celem jest zapobieganie lub spowalnianie odkładania się beta-amyloidu – toksycznego białka, które jest odpowiedzialne za uszkadzanie komórek nerwowych.
Wiele badań wykazało, że CBD może hamować powstawanie takich złogów. W badaniach na zwierzętach poprawiły się również funkcje poznawcze i pamięciowe – pierwszy sygnał nadziei na późniejsze zastosowanie u ludzi.
Stwardnienie Rozsiane: Ochrona Przed Dalszym Stanem Zapalnym
W przypadku stwardnienia rozsianego, choroby autoimmunologicznej ośrodkowego układu nerwowego o charakterze przewlekłym, dostępne są już zatwierdzone leki na bazie konopi, takie jak Nabiximols (Sativex). Badania jednak trwają: szczególną uwagę przyciąga kombinacja niepsychoaktywnych kannabinoidów, ponieważ zmniejszają one ryzyko wystąpienia niepożądanych skutków ubocznych.
Nowe badania z Kanady i Izraela sugerują, że CBD i CBG mogą wspólnie hamować postępy zmian w mózgu związanych z SM oraz sprzyjać remyelinizacji, czyli regeneracji zniszczonych włókien nerwowych.
Parkinson: Redukcja Drżenia i Ochrona Neuronów
Choroba Parkinsona należy do chorób neurodegeneracyjnych, w przypadku których badania nad kannabinoidami są szczególnie intensywne. Pacjenci często donoszą o poprawie objawów ruchowych, zwłaszcza drżenia i sztywności mięśni.
Wiele nadziei budzi również terapia skojarzona z klasycznymi lekami na chorobę Parkinsona. Obecnie trwają pierwsze badania kliniczne, które sprawdzają, czy kannabinoidy nie tylko łagodzą objawy, ale także spowalniają postęp choroby.
Poziom Badań Międzynarodowych: Dynamika z Przestrzenią Do Poprawy
Choć istnieje wiele badań przedklinicznych i na zwierzętach, liczba randomizowanych, kontrolowanych placebo badań na ludziach jest jeszcze niewielka. Pionierzy, tacy jak Izrael, Kanada, Szwajcaria, a coraz częściej również Niemcy, budują obecnie sieci badawcze w celu generowania systematycznych danych.
W połączeniu z nowoczesnymi formami podawania, takimi jak liposomalne preparaty lub spraye podjęzykowe, badania mogą wkrótce ustanowić nowe standardy.
Pomimo wszystkich pozytywnych kroków droga do klinicznej rutynowej praktyki jest jeszcze długa. Oprócz przeszkód regulacyjnych i braku zatwierdzenia często brakuje środków finansowych na przeprowadzenie szeroko zakrojonych badań. W tym samym czasie zapotrzebowanie jest duże: liczba osób z chorobą Alzheimera, Parkinsona lub stwardnieniem rozsianym na całym świecie gwałtownie rośnie.
Implikuje to, że im bardziej istotne jest dalsze badanie terapeutycznego potencjału kannabinoidów, a także poważne traktowanie rzadkich przedstawicieli, takich jak CBC czy CBG. Wizja neuroprotekcji opartej na kannabinoidach nie jest już odległą utopią, lecz realistycznym horyzontem.
