Chociaż konopie są jednymi z najdłużej stosowanych roślin leczniczych w historii ludzkości, to przez długi czas nie było wiadomym, jaka substancja odpowiada za jej działanie psychoaktywne.
Podczas gdy inne znane, roślinne substancje czynne, takie jak kokaina czy morfina, zostały wyizolowane i były wykorzystane w swojej czystej postaci już na przełomie wieków, konopie, jak na tamte czasy, były nieznaną mieszanką niezliczonych substancji czynnych. Jednym z pionierów badań w tej dziedzinie był Raphael Mechoulam.
Ten izraelski badacz poświęcił swoje życie głównie badaniom nad kannabinoidami. W 1963 roku wraz ze swoim zespołem na Uniwersytecie Hebrajskim udało mu się wyizolować główny składnik psychoaktywny roślin konopi, czyli THC. Jednak wraz z tym odkryciem pojawiło się pytanie, dlaczego ludzki organizm ma receptory, do których ta substancja czynna może dokować. Szybko pojawiło się przypuszczenie, że sam organizm najprawdopodobniej również wytwarza substancje z tej grupy i dlatego stworzył receptory, na które mogą one oddziaływać. Nazwa grupy substancji, które działają na te receptory, została im nadana na cześć nazwy rośliny konopi indyjskich – kannabis, stąd też mówimy o „kannabinoidach”.
Odkrycie Układu Endocannabinoidowego w Latach 90-tych XX Wieku
Ponad 30 lat po odkryciu THC, Raphael Mechoulam i jego zespół w końcu dokonali decydującego przełomu. W 1990 roku w tkankach ssaków udało się znaleźć nowy rodzaj receptora, który nazwano receptor CB1, do którego THC może dokować. Kilka lat później, w 1993 roku, odkryto receptor CB2. Zasadniczo aktywność THC w tych receptorach obserwowano za pomocą specjalnej techniki barwienia radioaktywnego w tkankach szczurów. Niedługo później udało się sklonować oba receptory w hodowli tkankowej i ostatecznie udowodnić ich istnienie poprzez laboratoryjną izolację.
Szybko okazało się, że receptory CB1 znajdują się głównie w mózgu i ośrodkowym układzie nerwowym, co pozwoliło lepiej zrozumieć psychoaktywne działanie THC. Wraz z odkryciem, że receptor CB2 znajduje się głównie w komórkach odpornościowych, ale w zasadzie całe ciało jest przepełnione receptorami kannabinoidowymi, stopniowo zaczęto rozumieć, o jak elementarny system regulacyjny organizmu w ogóle chodzi. To rewolucyjne odkrycie po dziś dzień ma decydujący wpływ na medycynę. Znane są liczne choroby fizyczne i psychiczne, w których kluczową rolę odgrywa układ endokannabinoidowy.
Odkrycie Anandamidu w 1992 Roku
Po tym, jak te dwa receptory stały się znane, rozpoczął się wyścig o odkrycie pierwszego kannabinoidu w organizmie. W 1992 roku było to w końcu możliwe. Raphael Mechoulam wraz z czeskim i amerykańskim badaczem odkrył pierwszy kannabinoid w ludzkim organizmie. Ten kannabinoid otrzymał nazwę Anandamid. Nazwa ta pochodzi z sanskrytu i pochodzi od słowa oznaczającego radość. Na podstawie tej nazwy można już przewidzieć efekt anandamidu. Ma prawie identyczne właściwości jak THC i jest uwalniany przez organizm, gdy potrzebna jest przyjemność, apetyt, a nawet uśmierzenie bólu.
Anandamid po raz pierwszy wykryto również w mózgach szczurów. Za pomocą specjalnego rozpuszczalnika z tłuszczów ekstrahowano lipofile z próbki tkanki. Lipofile to substancje rozpuszczalne w tłuszczach, tak jak THC. Mechoulam zakładał, że kannabinoidy w organizmie również mają właściwości lipofilne. Poszczególne lipofile najpierw oddzielono od siebie metodą chromatografii, a następnie oznaczono ich strukturę chemiczną za pomocą spektrometrii masowej. Odkryto substancję, która do tej pory nie była znana i okazała się pierwszym kannabinoidem występującym w organizmie. Podobną metodą wykrywania w 1995 roku, również pod kierownictwem Mechoulama, w próbce tkanki psa odkryto następny endogenny kannabinoid występujący w organizmie.
Był to kannabinoid o nazwie 2-AG (2-Arachidonyloglicerol). W kolejnych latach odkryto wiele innych kannabinoidów. Odkrycie kannabinoidów w organizmie i ich kluczowych funkcji w niezliczonych procesach sprawiło, że kannabinoidy coraz bardziej pojawiały się w centrum wykorzystania ich do celów terapeutycznych. Zaczęto rozumieć, jak to jest możliwe, że THC i inne kannabinoidy z konopi mają tak szeroki potencjał medyczny. Równolegle badano coraz więcej syntetycznych kannabinoidów w celu dostarczenia selektywnych i jeszcze bardziej skutecznych leków.
Jednym z tych syntetycznych kannabinoidów jest Nabilon. Lek stosuje się w leczeniu nudności i wymiotów, które występują przy chemioterapii. Równolegle do coraz lepszego zrozumienia systemu endokannabinoidowego, poczynając od lat dziewięćdziesiątych XX wieku, w Stanach Zjednoczonych nastąpiła również pierwsza ostrożna zmiana w dziedzinie medycznej marihuany. Podczas gdy jeszcze dziesięć lat wcześniej konopia indyjska była demonizowaną rośliną, w 1996 roku Kalifornia jako pierwszy stan USA zalegalizowała medyczną marihuanę.
Perspektywy Na Przyszłość
Chociaż zasada działania układu endokannabinoidowego jest obecnie szeroko rozumiana, wciąż istnieje w tej dziedzinie ogromny potencjał jeśli chodzi o nowe odkrycia. Jednym z największych problemów, z którymi obecnie borykają się naukowcy, jest możliwość istnienia innych, jeszcze nieodkrytych receptorów kannabinoidowych. Obecnie uważa się, że wśród tak zwanych receptorów sprzężonych z białkiem G istnieją pojedyncze typy receptorów, które również należą do układu endokannabinoidowego.
Receptory te są, w uproszczeniu, receptorami, które przekazują bodźce zmysłowe lub nawet aktywizujące poprzez substancje dokujące, za pomocą specjalnego białka. Gdyby ich części stanowiły część systemu endokannabinoidowego, stanowiłoby to kolejny kamień milowy w tej dziedzinie badań i przyniosłoby znaczące korzyści, zwłaszcza w medycynie.
