Kwas ajulemowy to stosunkowo mało znany, półsyntetyczny kannabinoid, który po raz pierwszy odkryto w latach 90. XX wieku. W ostatnich dekadach kwas ajulemowy był wielokrotnie przedmiotem licznych badań, w których wykazano zarówno jego działanie przeciwzapalne, jak i przeciwbólowe w przypadku wybranych schorzeń. Co istotne — kwas ajulemowy nie jest psychoaktywny, co w zależności od zastosowania może stanowić istotną zaletę.
Pod względem chemicznym kannabinoid ten jest blisko spokrewniony z Delta-8-THC. Podczas gdy większość kannabinoidów z tej grupy działa jako silne agonisty receptora CB1, w przypadku kwasu ajulemowego dominująca jest aktywność w obrębie receptora CB2. Ponadto związek ten wykazuje również działanie agonistyczne na receptor PPAR-gamma, należący do rozszerzonego układu endokannabinoidowego.
Kwas ajulemowy jest znany również pod innymi nazwami, takimi jak Lenabasum czy JBT-101. Pewnym minusem jest brak działania przeciwwymiotnego, w przeciwieństwie do Delta-9-THC. Jednocześnie kwas ajulemowy okazał się wyjątkowo obiecujący w terapii określonych stanów zapalnych i chorób autoimmunologicznych. Obecnie opublikowano nowe badania analizujące potencjał medyczny tego kannabinoidu.
Obiecujące wyniki badań przy rzadkiej chorobie autoimmunologicznej
W opublikowanym w 2025 roku badaniu przedłużonym oceniano skuteczność kwasu ajulemowego w terapii dermatomiozytu, rzadkiej i często opornej na leczenie choroby autoimmunologicznej. Schorzenie może dotyczyć różnych tkanek, jednak w ramach tej pracy skupiono się na pacjentach, u których dominujące były zmiany skórne.
Przez okres 3 lat 20 pacjentów z terapiorezystentnym dermatomiozytem przyjmowało kwas ajulemowy doustnie. Co 8 tygodni oceniano liczne parametry skórne. Wyniki okazały się niezwykle obiecujące — do 68. tygodnia zarówno stan skóry, jak i subiektywne samopoczucie pacjentów uległy znaczącej poprawie. Wiele wskaźników służących do oceny zmian skórnych wykazało wyraźną poprawę.
Do ilościowej oceny zmian skórnych wykorzystano głównie skalę CDASI — standardowy system punktowy analizujący zmiany na 15 obszarach ciała. Skala obejmuje:
- zmiany wizualne (np. zaczerwienienia) oceniane od 0 do 100 punktów,
- uszkodzenia fizyczne oceniane od 0 do 32 punktów.
Po 68 tygodniach pacjenci uzyskali średnią poprawę o 21,8 punktu w skali CDASI.
Co więcej, znacząco ograniczono progresję choroby — 41,7% pacjentów nie doświadczyło w okresie obserwacji żadnych kolejnych rzutów choroby. Dla porównania, w grupie kontrolnej bez kwasu ajulemowego aż 91,6% pacjentów odnotowało nowe zaostrzenia. Również 50% badanych zgłosiło trwałe zmniejszenie świądu. Naukowcy podkreślają, że kwas ajulemowy może być bezpieczną i bardzo obiecującą opcją leczenia dermatomiozytu.
Lepsze zrozumienie mechanizmu działania
Kolejne badanie opublikowane w 2025 roku miało na celu dokładniejsze poznanie mechanizmu działania kwasu ajulemowego, zwłaszcza w kontekście jego skuteczności w leczeniu dermatomiozytu. Zrozumienie szlaków sygnałowych i procesów molekularnych jest kluczem do precyzyjnego wykorzystania leków w medycynie.
Amerykański zespół badawczy analizował in vitro leukocyty pacjentów z dermatomiozytem, badając szlaki aktywowane przez receptory CB2 i PPAR-gamma pod wpływem kwasu ajulemowego. Próbki podzielono na grupę „responderów” i „non-responderów”, aby określić różnice w działaniu leku.
Wyniki wykazały, że kwas ajulemowy reguluje aktywność interferonu-beta, jednego z kluczowych mediatorów procesów immunologicznych. To właśnie ta modulacja najprawdopodobniej odpowiada za skuteczność związku w leczeniu chorób autoimmunologicznych. Interferon-beta jest stosowany także w terapii innych schorzeń z tej grupy.
Zaobserwowano również, że efektywność kwasu ajulemowego zależy od zagęszczenia receptorów CB2 w komórkach. Wyniki te dostarczają odpowiedzi na pytanie, dlaczego niektórzy pacjenci reagują na terapię lepiej niż inni. Badacze uważają, że w przyszłości możliwe będzie opracowanie testu komórkowego pozwalającego przewidzieć skuteczność leczenia u konkretnego pacjenta jeszcze przed rozpoczęciem terapii.
Udoskonalone metody syntezy
Jak wspomniano wcześniej, kwas ajulemowy jest półsyntetycznym kannabinoidem spokrewnionym z Delta-8-THC. Istnieje kilka metod jego syntezy, które różnią się wydajnością. W 2024 roku chiński zespół naukowców udoskonalił proces syntezy, optymalizując etap oksydacji, co przełożyło się na znacznie wyższą wydajność.
Badacze podkreślają, że dzięki temu ulepszonemu procesowi możliwe może być również opracowanie kolejnych pochodnych kwasu ajulemowego, które potencjalnie mogą mieć zastosowanie medyczne.
